تأثیر اسید سیتریک بر ویژگی های جذب روی در دو خاک آهکی

روی یکی از عناصر ریزمغذی ضروری برای گیاهان، حیوانات و انسان‌هاست. قابلیت دسترسی روی برای ریشة گیاه، از طریق واکنش‌های جذب کنترل می‌شود. برای بررسی تأثیر اسید سیتریک بر رفتار جذب روی، آزمایشی به صورت بچ (Batch) روی دو نوع خاک (S1 و S2) با درصدهای رس و کربنات کلسیم مختلف با سه سطح اسید سیتریک (0، 5/0، 1 میلی‌مولار) و 12 سری غلظتی روی (0 تا450 میلی‌گرم بر لیتر) در محلول زمینة 05/0 مولار NaCl انجام شد. داده‌های جذب با مدل‌های لانگمویر (95/0-76/0=R2)، فروندلیچ (95/0-83/0=R2)، تمکین (92/0-62/0=R2)، دوبینین- رادشکویچ (92/0–44/0=R2) و ایلوویچ (90/0–54/0=R2) برازش داده شد. نتایج نشان داد پارامترهای جذب شامل حداکثر جذب تک‌لایه‌ای لانگمویر (qmax)، انرژی جذب لانگمویر (KL) و فاکتورهای ظرفیت و شدت جذب فروندلیچ (Kf و n)، ضرایب تمکین (A، KT) و حداکثر ظرفیت جذب دوبینین- رادشکویچ (qm) با افزودن اسید سیتریک کاهش یافت. مقادیر پارامترهای جذب در خاک S1 (با مقادیر رس و کربنات کلسیم پایین) کمتر از خاک S2 (با مقادیر رس و کربنات کلسیم بالا) به‌دست آمد. متوسط انرژی جذب محاسبه‌شده از طریق معادلة دوبینین- رادشکویچ و پارامتر انرژی آزاد گیبس (Gr∆) نشان‌دهندة سازوکار جذب فیزیکی و خودبه‌خودی روی است. می‌توان نتیجه گرفت اسید سیتریک احتمالاً با تشکیل کمپلکس‌های محلول با روی موجب کاهش جذب توسط ذرات خاک و افزایش روی محلول خاک می‌شود. بنابراین، اصلاح گیاهان برای ترشح بیشتر اسید سیتریک در افزایش جذب روی در گیاهان مؤثر است.